Công dụng của cây hoàn ngọc

Cây hoàn ngọc còn được gọi là cây xuân hoa, cây nhật nguyện, cây con khỉ, có tên khoa học là Pseuderanthemum palatiferum (Wall.) Radlk – thuộc họ Ô rô (Acanthaceae). Đây là loại cây bụi sống nhiều năm và có những đặc điểm như sau:

• Chiều cao cây từ 1 – 2m, thân màu xanh lục và phát triển phân nhánh thành nhiều cành, khi già sẽ hóa gỗ và có màu nâu;
• Lá cây mọc đối có dạng hình mũi, chiều dài lá khoảng từ 12 – 17cm, cuống lá có chiều dài khoảng từ 1,5 – 2,5cm. Đầu lá nhọn, mép nguyên và phần gốc lá thuôn;
• Hoa cây màu trắng pha tím, mọc thành cụm và thường mọc ở đầu cành, hoa thuộc loại lưỡng tính có 5 đài tách rời nhau. Thông thường 5 cánh hoa chia thành 2 môi, môi trên 3 thùy và môi dưới 2 thùy, giữa các thùy có một chút chấm tím. Hoa có 4 nhị, trong đó có 2 nhị kép, chỉ nhị ngắn và bao phấn có màu tím;
• Quả cây thuộc loại quả nang có chứa 4 hạt.

Loại cây này được chia thành 2 nhóm và công dụng của cây hoàn ngọc đối với sức khỏe ở mỗi nhóm là khác nhau, có thể phân biệt các nhóm dựa vào đặc điểm cây như sau:

• Cây hoàn ngọc đỏ: Khi còn non đầu lá cây có màu hơi nâu hoặc nâu đỏ, vị chát và hơi chua. Trên bề mặt lá được bao phủ bởi một lớp lông tơ. Khi già lá cây chuyển thành màu xanh và mặt trên sẽ có màu đậm hơn;
• Cây hoàn ngọc trắng: Nhóm cây này có lá màu xanh nhạt ở cả 2 mặt, trong lá chứa nhiều dịch nhớt tiết ra và khi phơi khô lá cây có thể giữ nguyên màu hoặc chuyển sang màu xám, màu bạc trắng. Cây hoàn ngọc trắng có chứa nhiều hoạt chất có lợi đối với sức khỏe con người nên được trồng và sử dụng nhiều làm thuốc.

Lá và rễ cây là các bộ phận được sử dụng làm thuốc. Dược liệu được thu hái quanh năm, đặc biệt là vào mùa mưa. Sau khi thu hái dược liệu đem rửa sạch, để ráo nước và có thể dùng tươi hoặc phơi khô dưới bóng râm và bảo quản ở môi trường khô ráo, thoáng mát.

Các nghiên cứu khoa học cho thấy cây hoàn ngọc chứa nhiều thành phần hóa học gồm flavonoid, sterol, saponin, axit hữu cơ, carotenol, đường khử có tác dụng kháng viêm, khử trùng, ngăn ngừa hình thành các gốc tự do gây bệnh ung thư. Lá cây tươi chứa 2,65mg/g diệp lục toàn phân; 30,08% protein toàn thần và 4,9% Nito toàn phần ở lá cây khô.

“Công dụng của cây hoàn ngọc đối với sức khỏe con người là gì?” Theo đó, cây hoàn ngọc được chứng minh là có nhiều công dụng trong điều trị bệnh cả về phương diện Y Học Cổ Truyền và Y Học Hiện Đại. Tác dụng cụ thể như sau:

Tác dụng trong Y Học Cổ Truyền: Trong Y Học Cổ Truyền, vỏ và rễ hoàn ngọc có vị đắng, lá cây không thay đổi tính vị khi về già. Dược liệu này có tác dụng đào thải độc tố, thanh nhiệt cơ thể và giúp điều trị một số bệnh lý thường gặp như sốt cao, cảm cúm, tiêu chảy, tiểu ra máu, lỵ, tả, sẹo lồi, mụn lồi… Bên cạnh đó, công dụng của cây hoàn ngọc còn giúp cầm máu và hỗ trợ điều trị một số bệnh ung thư.

Tác dụng trong Y Học Hiện Đại:

• Tác dụng kháng nấm, kháng khuẩn: Lá cây hoàn ngọc và cao chiết xuất từ lá cây hoàn ngọc có công dụng tiêu diệt, ức chế sự phát triển của một số loại vi nấm, vi khuẩn bao gồm: Vi khuẩn gram âm (Perseudomonas aeruginosa, Escherichia), vi khuẩn gram dương (Bacillus subtilis, Streptococcus pyogenes), nấm men (Saccharomyces cerevisiae, Candida albicans), nấm mốc (Rhezoctonia solani, Fusarium oxysporum, Pyricularia oryzae, Aspergillus niger);
• Tác dụng ức chế enzym MAO: Cao chiết xuất từ lá hoàn ngọc ở nồng độ 6mg/ml có công dụng ức chế 69,9% enzym MAO;
• Tác dụng thủy phân protein (proteinase): Dịch chiết từ lá hoàn ngọc có tác dụng thủy phân lượng protein từ trung bình đến mạnh nhất ở pH 7,5 và nhiệt độ 70oC. Khi phơi khô, lá cây còn 30% enzym bền vững. Hoạt tính này giảm đi khi dịch chiết proteinase được bảo quản ở nhiệt độ 4oC và tăng lên 5 lần khi tinh chế proteinase.
• Tác dụng ổn định huyết áp, bảo vệ gan và điều trị một số bệnh lý gồm: Viêm loét tá tràng, bệnh lý về đường ruột, viêm loét dạ dày, viêm thận, các bệnh về gan và viêm đường tiết niệu...

Từ những tác dụng chữa bệnh của cây hoàn ngọc, loại cây này được xem là một dược liệu quý trong điều trị nhiều bệnh lý. Sau đây là một số bài thuốc chữa bệnh có chứa dược liệu hoàn ngọc:

• Bài thuốc chữa tiểu rắt, tiểu ra máu: Công dụng của cây hoàn ngọc là chữa tiểu rắt, tiểu ra máu bằng cách sử dụng 15 – 25 lá cây hoàn ngọc đem rửa sạch và cho vào cối nhỏ giã nát. Sau đó vắt lấy nước cốt dùng uống mỗi ngày;
• Bài thuốc điều trị viêm loét dạ dày tá tràng: Dùng khoảng 7 lá cây hoàn ngọc tươi đã được rửa sạch ăn cùng rau sống 2 lần mỗi ngày. Sử dụng bài thuốc liên tục trong 7 ngày sẽ giúp giảm triệu chứng bệnh;
• Bài thuốc điều trị viêm nhiễm đường tiêu hóa: Dùng khoảng 7 – 9 lá cây hoàn ngọc tươi đã được rửa sạch nhai 2 – 3 lần mỗi ngày. Sử dụng bài thuốc liên tục từ 5 – 7 ngày để đạt hiệu quả điều trị cao;
• Bài thuốc chữa tả, lỵ, tiêu chảy: Sử dụng 5 – 15 lá cây hoàn ngọc tươi đem rửa sạch, nhai 2 lần mỗi ngày. Dùng bài thuốc liên tục trong 7 ngày để đạt hiệu quả điều trị cao;
• Bài thuốc chữa viêm đường tiết niệu, viêm thận: Đem khoảng từ 14 – 20 lá cây hoàn ngọc tươi rửa sạch với nước, sau đó cho vào cối giã nát. Vắt lấy nước uống mỗi ngày. Người bệnh nên kiên trì dùng bài thuốc mỗi ngày để giúp thuyên giảm tình trạng bệnh;
• Bài thuốc chữa các bệnh lý liên quan đến gan (xơ gan, bệnh gan, viêm gan): Đem 10 lá cây hoàn ngọc tươi rửa sạch, nhai 3 lần mỗi ngày khi bụng đói. Dùng bài thuốc liên tục trong thời gian 3 tuần. Hoặc có thể sử dụng lá cây hoàn ngọc khô tán thành bột mịn, sau đó trộn với bột tam thất theo tỉ lệ 1:1. Hỗn hợp bột thuốc đem dùng với nước lọc trước bữa ăn, mỗi lần dùng 1 thìa cà phê. Đặc biệt người bệnh bị xơ gan cổ trướng sử dụng bài thuốc này rất có hiệu quả;
• Bài thuốc cầm máu do trĩ, xuất huyết tiêu hóa, ho ra máu: Dùng khoảng 7 – 9 lá cây hoàn ngọc tươi đã được rửa sạch nhai kỹ 2 lần mỗi ngày. Hoặc có thể sử dụng lá cây hoàn ngọc khô đem sắc với 500ml nước lọc, nước thuốc thu được đem dùng trong ngày;
• Bài thuốc chữa sốt cao, cảm cúm: Sử dụng 8 lá cây Hoàn ngọc tươi đem rửa sạch, dùng nhai kỹ và nhai tiếp sau 1 giờ. Người bệnh dùng bài thuốc liên tục 3 lần sẽ giúp giảm đau đầu, hạ sốt;
• Bài thuốc chữa chấn thương có chảy máu: Giã nát lá cây hoàn ngọc tươi (nên sử dụng lá cây đã già) đắp lên vết thương sau đó dùng băng gạc cố định lại. Sau 2 – 3 giờ mở băng gạc và thay lá mới;
• Bài thuốc giúp ổn định huyết áp: Dùng rễ cây hoàn ngọc có tuổi thọ trên 7 năm và lá hoàn ngọc được rửa sạch. Đem các dược liệu phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, sau đó dùng sắc với nước uống thay trà mỗi ngày;
• Bài thuốc chữa tăng huyết áp tái phát: Sử dụng 9 lá cây Hoàn ngọc tươi đem rửa sạch, nhai kỹ với tốc độ chậm đến khi nước cốt trong lá cây tiết ra hết thì ngừng và nằm nghỉ ngơi;
• Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư: Một trong những công dụng của cây hoàn ngọc đối với sức khỏe con người là hỗ trợ điều trị ung thư. Đối với giai đoạn đầu của bệnh ung thư, người bệnh sử dụng 10 lá cây Hoàn ngọc tươi đem rửa sạch và dùng nhai kỹ 5 lần mỗi ngày. Người bệnh cần duy trì dùng bài thuốc liên tục đến khi những triệu chứng đau nhức, khó chịu thuyên giảm. Đối với các giai đoạn sau của bệnh ung thư, người bệnh sử dụng 15 lá cây Hoàn ngọc tươi đem rửa sạch, nhai kỹ 6 lần mỗi ngày kết hợp với uống một cốc nước lá hoàn ngọc vào mỗi sáng, ăn một nắm lá cây Hoàn ngọc được nấu chín và mỗi buổi tối;
• Bài thuốc chữa bệnh đường ruột: Sử dụng từ 7 – 9 lá cây hoàn ngọc đem tráng sơ qua với nước sôi, dùng ăn trực tiếp 4 lần mỗi ngày. Người bệnh nên dùng bài thuốc liên tục từ 3 – 5 ngày sẽ giúp thuyên giảm triệu chứng bệnh;
• Bài thuốc chữa viêm đại tràng: Sử dụng 40g thân và lá hoàn ngọc khô, 10g khổ sâm đem sắc với 800ml nước lọc. Chia nước thuốc thu được thành nhiều lần uống trong ngày;
• Bài thuốc chữa u xơ phổi, bệnh tiền liệt tuyến: Sử dụng khoảng 1 nắm lá cây Hoàn ngọc đem rửa sạch và cho vào máy xay nhuyễn với 300ml nước lọc. Chia nước thuốc làm 3 lần uống mỗi ngày trước bữa ăn. Người bệnh nên dùng bài thuốc liên tục trong 1 tháng;
• Bài thuốc chữa đau ứ máu, đau mắt: Sử dụng 3 lá hoàn ngọc tươi đắp vào mắt và để qua đêm sẽ hết triệu chứng đau;
• Bài thuốc chữa viêm đại tràng co thắt: Sử dụng từ 7 – 10 lá cây hoàn ngọc tươi đem nhai kỹ hoặc giã nát lấy nước. Nước lá thu được dùng uống mỗi ngày kết hợp với ăn lá mơ lông mỗi ngày trong bữa ăn. Người bệnh nên kiên trì dùng bài thuốc từ 1 – 2 tháng để đạt hiệu quả điều trị cao.

Trong tất cả các bài thuốc, khi dùng lá cây Hoàn ngọc để nhai người bệnh cần nhai thật chậm và nhai kỹ. Bởi điều này sẽ giúp tuyến nước bọt phát huy được hết công dụng của dược liệu.

Như vậy, cây hoàn ngọc là dược liệu có nhiều công dụng đối với sức khỏe con người và được sử dụng trong nhiều bài thuốc điều trị bệnh. Dược liệu an toàn, không chứa độc tính, không kháng thuốc hoặc tương tác với các loại thuốc khác. Tuy nhiên hiệu quả điều trị bệnh và độ an toàn còn phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người nên để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.