Công dụng của cây vạn niên thanh

Cây vạn niên thanh được biết đến như một loại cây cảnh, mang lại nhiều may mắn cho gia đình. Tuy nhiên, ít ai biết tới công dụng của cây vạn niên thanh còn là: Làm sạch không khí, kiểm soát sự phát triển của các tế bào ung thư, dùng làm thuốc lợi tiểu,…

Cây vạn niên thanh (tên khoa học: Rohdea japonica Rosh) thuộc họ ráy (araceae – một loại thực vật lá mầm). Vạn niên thanh thuộc cây thân thảo, sống nhiều năm, cao khoảng 35 – 40cm, thân dày khoảng 1 – 1,5cm. Rễ cây ngắn, to, chia thành nhiều đốt và mỗi đốt lại có nhiều rễ con. Lá vạn niên thanh kích thước khoảng 3,5 – 6cm, màu xanh lục.

Cây vạn niên thanh có hoa không? Câu trả lời là có. Theo quan niệm phong thủy, cây vạn niên thanh ra hoa là điềm báo cho thấy sự tốt lành và may mắn sắp gõ cửa. Hoa vạn niên thanh màu xanh, bông mọc đơn. Quả của cây hình cầu, mọng nước. Cây rất ưa bóng râm và thời tiết mát mẻ nên hoàn toàn có thể trồng trong nhà.

Vạn niên thanh sinh trưởng ở các nước nhiệt đới, nóng ẩm như Lào, Campuchia, Việt Nam, Thái Lan,… và phía nam Trung Quốc. Ở nước ta, vạn niên thanh mọc nhiều ở các tán rừng ẩm ướt, chân núi đá vôi và có nhiều mùn ở các tỉnh Lào Cai, Hòa Bình, Tây Ninh, Đồng Nai,…

Ở Việt Nam, cây vạn niên thanh thường được trồng làm cảnh với ý nghĩa may mắn, cát tường. Tuy nhiên, theo đông y, cây vạn niên thanh là một vị thuốc thân thảo, sống lâu năm và có tác dụng điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.

2.1 Tên gọi khác của cây vạn niên thanh theo đông y

Trong đông y, cây vạn niên thanh được gọi là: Ngưu vĩ thất, khai khẩu kiểm, xung thiên thất, thanh ngư đảm, kim thế đại, trúc căn thất, ngô công thất, khai hầu kiểm, ngưu đại hoàng, thiết biên đảm, bạch hà xa,…

2.2 Tác dụng của cây vạn niên thanh trong lọc không khí

Cây vạn niên thanh có tác dụng lọc sạch không khí và khử bớt các bức xạ từ ở thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại,… Đồng thời, cây còn có thể khử các khí độc trong môi trường. Cây vạn niên thanh sinh trưởng, phát triển tốt sẽ lọc không khí và khử độc hiệu quả hơn, đặc biệt là ở những khu vực bị ô nhiễm. Nhờ đó, nó mang đến không gian thoáng mát và trong lành, là liều thuốc tinh thần cho mọi người cảm thấy dễ chịu hơn, tăng hiệu suất công việc.

2.3 Tác dụng dược lý của cây vạn niên thanh

Toàn thân cây vạn niên thanh đều có thể dùng làm thuốc. Tuy nhiên, các lương y chủ yếu sử dụng rễ và thân cây để làm thuốc. Rễ và thân cây có thể rửa sạch, phơi khô dùng dần hoặc dùng tươi. Nên bảo quản dược liệu ở nơi khô ráo, tránh ẩm ướt và ánh sáng chiếu trực tiếp.

Vị thuốc vạn niên thanh có vị đắng, tính lạnh. Cây vạn niên thanh có tác dụng gì trong Y Học Cổ Truyền? Tác dụng dược lý của vị thuốc này như sau:

• Đối với hệ thống tuần hoàn: Giúp tăng cường co bóp cơ tim, làm hưng phấn thần kinh phế vị, giúp nhịp tim trở lại bình thường;
• Đối với hệ thống cơ – xương: Làm tê liệt các cơ, xương và khớp;
• Đối với hệ thống hô hấp: Làm tăng hoạt động hô hấp rồi điều hòa lại;
• Đối với trung khu nôn: Tăng sự kích thích và co bóp, gây nôn;
• Đối với cơ trơn: Làm hưng phấn cơ trơn của dạ dày, ruột, tử cung, kích thích co bóp.

Vạn niên thanh chủ trị: Bệnh trĩ, sưng đau họng, mụn nhọt, rắn cắn, liệt dương, trợ tim, suy nhược cơ thể, viêm tuyến mang tai,… và kiểm soát sự phát triển của các tế bào ung thư.

Công dụng của cây vạn niên thanh trong các bài thuốc đông y như sau:

3.1 Trị bệnh bạch hầu

Bạn dùng 40g rễ vạn niên thanh tươi, mang đi rửa sạch, cắt nhỏ rồi để ráo nước. Tiếp theo, cho rễ vào bình thủy tinh, ngâm cùng 100ml giấm trắng trong 2 ngày. Sau đó, lọc bã, thêm 100ml nước đun sôi để nguội, hòa thành dạng dung dịch.

Khi dùng có thể cho thêm đường để dễ uống hơn. Liều dùng như sau:

• Trẻ dưới 1 tuổi: Dùng 1ml/lần;
• Trẻ 1 – 2 tuổi: Dùng 2ml/lần;
• Trẻ 3 – 4 tuổi: Dùng 3ml/lần;
• Trẻ 5 – 6 tuổi: Dùng 4ml/lần;
• Trẻ 7 – 9 tuổi: Dùng 5ml/lần;
• Trẻ 10 – 12 tuổi: Dùng 6ml/lần;
• Trẻ 13 – 15 tuổi: Dùng 7ml/lần;
• Trẻ trên 16 tuổi và người lớn: Dùng 10 – 16ml/lần.

Mỗi ngày cần dùng thuốc 6 lần, mỗi lần cách nhau khoảng 4 giờ.

3.2 Trị suy tim

Người trưởng thành bị suy tim có thể dùng 15 – 20g cây vạn niên thanh, sắc với 150ml nước tới khi còn 50ml nước là được. Lại thêm 120ml nước vào phần bã thuốc, sắc tới khi còn 40ml nước thuốc. Trộn nước thuốc 2 lần lại với nhau, chia uống 3 lần/ngày.

Thời gian trị liệu là khoảng 7 – 10 ngày. Nếu các triệu chứng của bệnh không được cải thiện thì bệnh nhân có thể sử dụng thêm 1 liệu trình tương tự.

3.3 Trị lỵ trực khuẩn ra máu

Dùng dung dịch ngâm giấm 20%, uống lần đầu 5ml, những lần sau mỗi lần 3 – 4ml. Một ngày dùng thuốc 3 – 4 lần, điều trị theo liệu trình 5 – 7 ngày, tỷ lệ lành bệnh đạt tới 90%.

Khi sử dụng thuốc, một số bệnh nhân có thể bị đau đầu, đau bụng, chậm nhịp tim. Khi ngừng uống thuốc thì các triệu chứng này sẽ biến mất.

3.4 Điều trị một số bệnh lý khác

Công dụng của cây vạn niên thanh trong Y Học Cổ Truyền còn chủ trị một số bệnh lý sau:

• Trị tim đập thất thường: Dùng 20g vạn niên thanh sắc với nước, uống 2 – 3 lần/ngày, điều trị liên tục trong 4 ngày;
• Trị cảm nắng đau bụng: Dùng 10 – 30g cây vạn niên thanh, sắc uống nước trong ngày;
• Trị viêm tuyến mang tai: Dùng 20 – 30g rễ cây vạn niên thanh tươi, rửa sạch, để ráo rồi giã nhỏ. Sau đó, đắp thuốc vào vùng da bị tổn thương 2 lần/ngày để thấy hiệu quả;
• Trị ngã tổn thương: Người vừa bị ngã, bong gân, gân cốt không linh hoạt,… có thể dùng rễ cây vạn niên thanh để nấu nước, uống như uống trà hằng ngày;
• Trị thoát giang (sa trực tràng): Dùng cả cây vạn niên thanh sắc thành nước rồi lấy nước này để rửa vùng bệnh mỗi ngày. Tiếp theo, dùng bột ngũ bội tử bôi vào vị trí bị bệnh;
• Thanh nhiệt, lợi tiểu: Uống nước rễ và thân cây vạn niên thanh hỗ trợ cầm máu, thanh nhiệt, lợi tiểu và chữa nóng trong người;
• Trị rắn cắn: Dùng rễ vạn niên thanh tán thành bột mịn rồi bôi vào vết rắn cắn;
• Trị liệt dương: Cắt ngang thân cây vạn niên thanh, cho vào ấm nước đun sôi, để nguội. Dùng uống giúp bồi bổ cơ thể, điều trị bệnh liệt dương và hỗ trợ tim mạch;
• Trị trĩ sưng đau: Chuẩn bị cây vạn niên thanh với xương đùi chó (bỏ 2 đầu), bỏ vào nồi sắc lấy nước để xông và rửa búi trĩ, thực hiện 2 – 3 lần/ngày. Hoặc người bệnh cũng có thể dùng cây vạn niên thanh để nấu nước xông, rửa hậu môn.

Vạn niên thanh tuy là một vị thuốc nam quý, được sử dụng rộng rãi trong Y Học Cổ Truyền nhưng bản thân vị thuốc này có chứa chất độc có thể gây ngứa da hoặc cộm mắt nếu dính vào. Nếu ăn phải vạn niên thanh sẽ có các triệu chứng như đỏ lưỡi, tê môi, ngứa họng, nói khó,… Bên cạnh đó, nếu sử dụng lượng lớn lá vạn niên thanh thì có thể gây nôn mửa, sùi bọt mép. Vì vậy, người bệnh chỉ nên sử dụng vạn niên thanh theo hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ Y Học Cổ Truyền.

Nhựa của cây vạn niên thanh độc và gay ấng. Nếu không may dính phải nhựa cây thì bạn không nên gãi mà hãy dùng cách hơ nóng vùng da bị dính nhựa là sẽ khỏi. Nếu dính nhựa vào mắt, miệng thì cần rửa bằng nước sạch. Sau đó, bạn nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị.

Khi trúng độc vạn niên thanh, hệ thần kinh sẽ bị kích thích và ức chế tim. Để khắc phục tình trạng này thì người bệnh cần được rửa dạ dày, tiêm Atropine uống nước đẳng sâm, ngũ vị tử (sinh mạch tán), mạch môn.

Không thể phủ nhận công dụng của cây vạn niên thanh trong đông y và đời sống hằng ngày. Tuy nhiên, vị thuốc này cũng có chứa nhiều độc tố nguy hiểm nên người bệnh không được tự ý sử dụng thuốc hoặc thay đổi liều lượng để tránh một số tác dụng phụ khó lường.

Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.