Quả xạ đen có tác dụng gì?

Xạ đen là loại dược liệu quen thuộc ở nước ta. Người dân thường lấy lá xạ đen để điều chế thành các bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư và các bệnh lý ở gan. Cùng với thân và lá thì quả xạ đen cũng có nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe.

Cây xạ đen có tên khoa học là Celastrus hindsii, thuộc họ dây gối (Celastraceae). Cây xạ đen là loại cây thân gỗ, dạng leo, cao khoảng 1-2 mét, mọc đơn lẻ hay cũng có thể mọc thành bụi. Cành cây xạ đen non không có lông và có màu xám nhạt. Khi trưởng thành, cây sẽ chuyển dần sang màu nâu kèm xanh thẫm và có nhiều lông. Hoa xạ đen thường mọc thành chùm, có màu trắng sữa, cuống hoa dài. Mùa hoa thường vào khoảng tháng 3-5 và mùa quả rơi vào tháng 8-12. Quả có dạng hình trứng, khi chín quả có màu vàng và nổ tách thành 3 mảnh, bên trong có chứa hạt màu đỏ hồng.

Cây xạ đen mọc nhiều ở vùng Hòa Bình, Thanh Hóa, đặc biệt là những vùng núi cao. Bộ phận dùng của cây xạ đen là lá, cả cành, thân cây và quả. Thân và cành thường được thu hoạch khi cây đã già để có hoạt tính cao. Cây trưởng thành có thể thu hái lá vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Quả xạ đen được thu hái khi đã chín vàng. Sau khi thu hái, các bộ phận của cây xạ đen sẽ được rửa sạch rồi cắt thành từng đoạn ngắn, phơi hoặc sấy khô để sử dụng. Sơ chế xong cần cho vào túi và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát và để sử dụng dần. Còn quả xạ đen thường được đem đi ngâm rượu, thường xạ đen ngâm rượu tầm 6 tháng là có thể sử dụng.

Trong xạ đen bao gồm các thành phần chính như sau:

• Flavonoid: có khả năng chống oxy hóa mạnh, tăng cường hệ miễn dịch. Nó có vai trò đảo ngược và ngăn chặn tình trạng mất cân bằng oxi hóa trong cơ thể. Vì thế đây là hoạt chất giúp phòng chống và góp phần điều trị bệnh ung thư, ngăn ngừa chứng xơ vữa động mạch, ngăn ngừa lão hóa và tai biến mạch máu não.
• Polyphenol: đây là thành phần có tác dụng bảo vệ và phục hồi các tế bào hư tổn trong cơ thể. Ngoài ra, thành phần này còn có lợi trong việc chống lại tác nhân gây tổn thương tế bào hoặc làm ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột.
• Tanin: góp phần chống oxy hóa, hỗ trợ phòng ngừa ung thư và các bệnh lý tim mạch. Ngoài ra, tannin còn có giúp loại bỏ các gốc tự do trong cơ thể.
• Saponin: hợp chất này có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, tái tạo các cấu trúc tế bào bị bệnh, đồng thời giúp làm chậm tiến trình phát triển và tốc độ di căn của các khối u ác tính.
• Acid amin: acid amin trong xạ đen là thành phần có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe như an thần, cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng hiệu suất chuyển hóa của cơ thể.

Hiện nay ở nhiều địa phương, người dân thường sử dụng quả xạ đen ngâm rượu và đồn đoán về các tác dụng của nó. Do đó, nhiều người vẫn luôn thắc mắc quả xạ đen ngâm rượu có tác dụng gì. Thực tế, bên cạnh các bộ phận như thân hay lá thì quả xạ đen cũng có nhiều ứng dụng trong y học và trong cuộc sống. Quả xạ đen có khả năng hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, men gan cao, hỗ trợ điều trị ung thư, giúp an thần, cải thiện giấc ngủ và hỗ trợ những bệnh nhân bị suy nhược thần kinh. Nó còn giúp thanh nhiệt, giải độc và hỗ trợ thanh lọc cơ thể.

Cách ngâm rượu quả xạ đen cũng khá đơn giản. Quả xạ đen thường được ngâm tươi để sử dụng. Bạn cần thu hái quả xạ đen đã chín, đem rửa sạch rồi để ráo nước. Thường ngâm 5kg quả xạ đen với 5 lít rượu, để khoảng 6 tháng là có thể thưởng thức.

Ngoài ra, quả xạ đen còn có thể được sử dụng để làm trà hoặc ươm để làm cây giống. Để làm trà, người dân thường hái quả xạ đen rồi mang về phơi khô và sao vàng hạ thổ. Mỗi lần uống thường lấy 40g quả xạ đen cho vào ấm và thêm nước nóng, đợi khoảng 15 phút là bạn đã có ngay bình trà xạ đen thơm ngon để thưởng thức. Không nên dùng quả xạ đen tươi để pha trà vì trà sẽ bị chát, không ngon và tác dụng cũng không tốt bằng quả đã được sao vàng hạ thổ.

Khi có ý định sử dụng quả xạ đen nói riêng và cây xạ đen nói chung, chúng ta cần lưu ý một số điểm như sau:

• Khi thu hái xạ đen, cần rửa sạch bụi bẩn, đất cát và đặc biệt là tránh các cây xạ đen vừa phun thuốc bảo vệ thực vật.
• Vì chưa có nhiều bằng chứng về việc sử dụng xạ đen ở phụ nữ có thai nên đối tượng này tốt nhất không nên sử dụng xạ đen.
• Nên dùng siêu bằng đất để đun, sắc thuốc.
• Bệnh nhân nên hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng các bài thuốc từ cây xạ đen để điều trị bệnh.

Tóm lại, quả xạ đen có nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe như giúp thanh nhiệt, giải độc, có tác dụng an thần và hỗ trợ điều trị các bệnh lý gan và ung thư. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng loại dược liệu này. Dù là thuốc nam, thuốc bắc hay thuốc tây y, bệnh nhân cũng không nên tùy tiện dùng mà cần được thăm khám và chỉ định để đạt hiệu quả cao nhất.