Các thảo dược tốt cho người già

Cùng với sự lớn lên về tuổi tác các cơ quan trong cơ thể cũng biến đổi, trở nên già yếu và suy giảm chức năng. Vì vậy, bổ sung đầy đủ vitamin và dưỡng chất ở người cao tuổi là vô cùng quan trọng trong việc nâng cao sức đề kháng để bảo vệ cơ thể. Từ xa xưa nhiều loại thảo dược từ tự nhiên đã được chứng minh vai trò hiệu quả giúp nâng cao hệ miễn dịch và tốt cho người già.

Sự già yếu của cơ thể luôn đi đôi với sự lớn lên về tuổi tác, đây là quá trình biến đổi phức tạp về mặt sinh học của từng tế bào. Già nua là quá trình không thể cưỡng lại, tuy nhiên quá trình này xảy ra nhanh hay chậm phụ thuộc vào cách chăm sóc bản thân của mỗi người. Thực tế chứng minh có những ông bà ngoài trăm tuổi vẫn khỏe mạnh minh mẫn, ngược lại nhiều người chỉ ở độ tuổi chưa quá 60 tuổi đã hay quên, lú lẫn, sức khỏe yếu. Vì vậy, chăm sóc cơ thể là vô cùng quan trọng để duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần tốt, trong Y Học Cổ Truyền gọi là “dưỡng sinh”. Theo đó, dưỡng sinh là phương pháp rèn luyện cơ thể một cách toàn diện, mà việc bổ sung các loại thuốc bổ, thảo dược tốt cho người già là một điểm mạnh của Y Học Cổ Truyền.

Các loại thảo dược được dùng bổ sung cho người già trong Y Học Cổ Truyền như sau:

1.1. Đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo là dược liệu có công dụng to lớn đối với sức khỏe con người, đặc biệt là ở người cao tuổi:

• Tác dụng bồi bổ cơ thể: Dược liệu này chứa hàm lượng lớn các chất dinh dưỡng gồm các loại axit amin thiết yếu của cơ thể, vitamin nhóm B (B2, B12, B1), vitamin tan trong dầu (vitamin E, K), các nguyên tố vi lượng (sắt, magie, kẽm), các loại carbohydrate như oligosaccharides, monosaccharides và polysaccharide – đóng vai trò quan trọng cấu tạo nên protein, nucleosised, sterol. Ngoài ra đông trùng hạ thảo còn chứa nhiều omega 3 – 6 – 9, 80 loại enzym bao gồm cả Coenzyme Q10. Đây là những chất dinh dưỡng cần thiết giúp duy trì sức khỏe cơ thể.
• Tác dụng làm chậm quá trình lão hóa: Cùng với sự lớn lên về tuổi tác thì quá trình oxy hóa trong cơ thể diễn ra nhanh hơn. Thảo dược đông trùng hạ thảo được chứng minh là có vai trò hỗ trợ người lớn tuổi làm chậm quá trình lão hóa. Thảo dược này chứa hàm lượng lớn chất chống viêm, chống oxy hóa như superoxide dismutase, cordycepin, peroxidase glutathione selen, CPS-1… cùng với omega, các chất dinh dưỡng, vitamin E... giúp cải thiện mái tóc, là da…
• Tác dụng điều hòa miễn dịch: Hoạt chất Cordycepin trong đông trùng hạ thảo có công dụng tăng cường miễn dịch ở người có hệ miễn dịch bị suy giảm và ức chế miễn dịch ở người có phản ứng miễn dịch quá mức. Công dụng này có ý nghĩa lớn trong dự phòng các bệnh lý hô hấp, truyền nhiễm thường gặp ở người cao tuổi.
• Tốt cho hệ hô hấp: Đông trùng hạ thảo có công dụng hóa đàm, bổ phế, hỗ trợ điều trị các bệnh lý về đường hô hấp.
• Dự phòng bệnh lý về tim mạch, bảo vệ gan, thận: Các hoạt chất adenosine, CPS – 1 trong thảo dược giúp tăng tuần hoàn máu não, hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường, rối loạn nhịp tim, suy thận mạn… Ngoài ra đông trùng hạ thảo còn giúp làm giảm cholesterol máu, đồng thời tăng tỷ lệ HDL – cholesterol.
• Chống u thư: Đông trùng hạ thảo có công dụng ngăn ngừa sự phát triển và di căn của khối u, hạn chế tác dụng phụ của quá trình hóa trị và xạ trị trong điều trị ung thư. Hoạt chất EPSF trong loại thảo dược này có tác dụng loại bỏ gốc tự do, biệt hóa tế bào ung thư và tăng cường khả năng chống tế bào ung thư thông qua vai trò kích hoạt phản ứng miễn dịch.
• Hỗ trợ chứng suy giảm ham muốn và sinh lý ở nam và nữ: Càng lớn tuổi ham muốn và nhu cầu sinh lý sẽ giảm dần. Thảo dược đông trùng hạ thảo được chứng minh là có công dụng bổ thận tráng dương, tăng cường chức năng sinh lý và điều trị rối loạn cương dương.

1.2. Nấm linh chi

Nấm linh chi là dược liệu quý trong Y Học Cổ Truyền với công dụng bồi bổ sức khỏe, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể. Dược liệu này chứa hàm lượng lớn các hợp chất gồm phenol, chất béo, xenluloza, axit amin, chất khử, hợp chất steroid, protein, saponin… giúp lưu thông khí huyết tốt hơn, hấp thụ oxy trong các tế bào tốt hơn và tăng cường hệ miễn dịch trong cơ thể. Nấm linh chi được sử dụng riêng lẻ với liều 2 – 5g dạng bột, sắc lấy nước uống hoặc phối hợp với các vị thuốc khác trong bài thuốc Đông y cho người già.

1.3. Đẳng sâm

Đẳng sâm có tên khoa học Radix Codonopsis, tính bình vị ngọt và quy vào 2 kinh phế, tỳ. Dược liệu này có công dụng sinh tâm chỉ khát, bổ trung ích khí… nên được dùng trong điều trị chứng ăn không tiêu, tỳ hư, chân tay yếu mỏi, phiền khát, chân tay mỏi yếu…

1.4. Thổ phục linh

Thổ phục linh có tên khoa học là Rhizoma Smilacis glabrae, được bào chế từ củ và rễ cây thổ phục linh. Theo Y Học Cổ Truyền, thổ phục linh có tính bình, vị ngọt và quy vào kinh vị, can. Đây là loại thảo dược tốt cho người già với công dụng lợi khớp, giải độc và bổ dạ dày.

1.5. Cam thảo

Rễ cây cam thảo được dùng trong các bài thuốc Đông y cho người già với công dụng bảo vệ tế bào hồng cầu trong máu khỏi các tác nhân gây hại, hỗ trợ điều trị các bệnh lý hen phế quản, viêm khớp…

1.6. Nhân sâm

Nhân sâm là dược liệu phổ biến trong các bài thuốc Y Học Cổ Truyền với công dụng tăng cường hoạt động thể chất, tinh thần. Các nghiên cứu khoa học cũng chứng minh rằng nhân sâm có tác dụng cải thiện lưu thông máu nên có lợi cho trí nhớ, giảm cholesterol máu, tăng cường sức khỏe của phổi và bảo vệ gan. Ngoài ra, dịch chiết từ nhân sâm còn được sử dụng trong điều trị ung thư.

1.7. Cây hương thảo

Cây hương thảo là dược liệu có công dụng ngăn ngừa các tổn thương mạch máu, hỗ trợ sức khỏe tim mạch và được sử dụng trong điều trị tình trạng khó tiêu, giảm đau xương khớp, cải thiện trí nhớ. Dược liệu này chứa hoạt chất carnosol giúp ngăn ngừa sự lây lan của tế bào ung thư.

Theo Y Học Cổ Truyền, người già thường mắc chứng “hư hao” với các biểu hiện suy nhược lục phủ, ngũ tạng, suy nhược toàn thân và được quy nạp thành 4 loại là: Huyết hư, khí hư, âm hư, dưỡng hư. Vì vậy, sử dụng các bài thuốc Đông y tốt cho người già trên nguyên tắc điều trị các tình trạng trên. Có thể kể đến các bài thuốc sau:

2.1. Bài thuốc trị khí hư

Người bị khí hư thường xuyên mệt mỏi, lúc lạnh lúc nóng, sắc mặt vàng úa, đoản hơi, tự ra mồ hồi, mạch nhuyễn nhược. Bài thuốc được sử dụng trong tình trạng này gồm các vị thuốc như sau: 20g hoàng kỳ, 4g chích thảo, 6g thăng ma, 12g đương quy, 16g đẳng sâm, 10g sài hồ, 6g trần bì, 12g bạch truật. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với 750ml nước đến khi còn khoảng 250ml, chia nước thuốc làm 3 lần uống trong ngày.

2.2. Bài thuốc trị huyết hư

Người bị huyết hư thường xuyên bị hoa mắt, sắc mặt nhợt nhạt, kinh hãi, đầu choáng váng, da thịt khô ráp. Trong trường hợp này cần bổ huyết và thường sử dụng bài thuốc “Quy tỳ thang” bao gồm các vị thuốc sau: viễn chí 6g, táo nhân 16g, hoàng kỳ 12g, nhân sâm 12g, phục thần 12g, đại táo 3 quả, mộc hương 4g, sinh khương 3 lát, đương quy 12g, long nhãn 12g, bạch truật 12g, chích thảo 4g. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với 750ml nước đến khi còn khoảng 250ml, chia nước thuốc làm 3 lần uống trong ngày.

2.3. Bài thuốc trị khí huyết lưỡng hư

Người bị khí huyết lưỡng hư thường có triệu chứng mệt mỏi, da mặt nhợt nhạt, ăn không tiêu, chán ăn, mất ngủ, thở đoản hơi, chân tay bủn rủn sức yếu… Bài thuốc sử dụng trong tình trạng này bao gồm các vị thuốc: Đương quy 12g, bạch linh 12g, bạch thược 12g, táo 3 quả, xuyên khung 8g, đảng sâm 12g, thục địa 12g, hoàng kỳ 16g, bạch truật 12g, nhục quế 6g. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với 750ml nước đến khi còn khoảng 250ml, chia nước thuốc làm 3 lần uống trong ngày.

2.4. Bài thuốc trị âm hư

Người bị âm hư thường gặp phải tình trạng mất ngủ, kém ăn, gò má thường bị đỏ, đại tiện táo kết, nữ thì bế kinh, nam thì di kinh. Bài thuốc sử dụng trong trường hợp này là “lục vị địa hoàng hoàn” bao gồm các vị thuốc như sau: 20g thục địa, 12g trạch tả, 16g sơn thù, 16g hoài sơn, 12g phục linh, 12g đan bì. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với 750ml nước đến khi còn khoảng 250ml, chia nước thuốc làm 3 lần uống trong ngày.

2.5. Bài thuốc trị dương hư

Người bị dương hư thường gặp phải tình trạng hoa mắt, chóng mặt, sắc mặt xanh xao, ngại nói, đại tiện sền sệt, tay chân lạnh, lưng gối mỏi, tiểu tiện nhiều. Bài thuốc sử dụng trong trường hợp này là “Thận khí hoàn” bao gồm các vị thuốc như sau: 24g địa hoàng, 12g bạch linh, 12g đan bì, 16g sơn thù, 4g quế chi, 12g trạch tả, 16g sơn dược, 4g phụ tử chế. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với 750ml nước đến khi còn khoảng 250ml, chia nước thuốc làm 3 lần uống trong ngày.

2.6. Bài thuốc bổ dưỡng

Bài thuốc bổ dưỡng có công dụng giúp điều hòa chức năng tuyến vỏ thượng thận, bồi bổ cơ thể, tăng cường chức năng sinh lý và nâng cao sức đề kháng của cơ thể. Bài thuốc “Đại bổ thận tráng dương” được sử dụng cho người cao tuổi là nam giới có các triệu chứng gồm thận suy, liệt dương, thận hư, mất ngủ, di tinh kém ăn bao gồm các vị thuốc như sau: 12g nhân sâm, 8g nhục thung dung, 16g hoàng kỳ, 12g xa sàng tử, 16g đỗ trọng, 12g thỏ ty tử, 12g phúc bồn tử, 16g thục địa, 12g đương quy, 12g bạch truật, 12g ba kích, 12g dâm dương hoắc, 10g toả dương, 12g lộc nhung, 8g xuyên khung, 12g kỷ tử, 6g cam thảo, đại táo 5 quả, 10g long nhãn, 12g hà thủ ô đỏ. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với 750ml nước đến khi còn khoảng 250ml, chia nước thuốc làm 3 lần uống trong ngày.

2.7. Bài thuốc bổ dưỡng từ đông trùng hạ thảo

Một số bài thuốc Đông y tốt cho người già từ đông trùng hạ thảo như sau:

• Hãm trà: Dùng khoảng 1 – 3g đông trùng hạ thảo khô đem rửa sạch và cho vào cốc. Thêm 250 – 400ml nôi sôi ấm (nhiệt độ dưới 80). Hãm nước trong thời gian khoảng 10 phút rồi đem uống nước và nhai côn trùng.
• Nấu cháo: Sử dụng 1 – 3g đông trùng khô nấu cháo với 1 bát con gạo tẻ và 15 hạt kỷ tử. Thêm gia vị cho vừa miệng.
• Hầm: Dùng 1 – 5g đông trùng khô hầm với chim cút, chim bồ câu, gà… đem lại công dụng bồi bổ cơ thể rất lớn.
• Chưng với yến: Dùng khoảng 5 – 8g đông trùng khô đem chưng với 1 tổ yến và chia thành 2 bữa dùng trong ngày.

Với những loại thảo dược này bạn có thể bổ sung vào chế độ ăn cho người già để giúp cải thiện sức khỏe được tốt hơn và hạn chế nguy cơ mắc bệnh.