Cây rau sam có tác dụng gì?

Rau sam là một loại cây thân cỏ, có vị chua, không độc, có tính lạnh và giàu giá trị dinh dưỡng. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy loại rau này ở hầu hết các tỉnh thành, tại vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch, ao hồ… Đây không chỉ là một loại thực phẩm dùng để chế biến được nhiều món ăn ngon, mà đây còn là một vị thuốc có nhiều công dụng hữu ích trong điều trị một số bệnh lý thường gặp. Cùng tìm hiểu rau sam có tác dụng gì ngay trong bài viết sau đây.

Rau sam là một loại cây thân cỏ, thuộc họ Rau sam, có tên khoa học là Portulaca oleracae L.Trong dân gian, có một số cách gọi khác cho loại cây này như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, trường thọ thái…

Rau sam có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Quốc nhưng hiện nay, nó sống được ở rất nhiều nơi, thích nghi tốt với nhiều môi trường khác nhau. Tại Việt Nam, rau sam xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành, thường mọc dại ở vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch, ao hồ…

Rau sam có vị chua, không độc, có tính lạnh và giàu giá trị dinh dưỡng. Các bộ phận của cây như thân, lá, nụ hoa đều có thể sử dụng được trừ phần rễ. Có thể kể đến một số món ăn thơm ngon từ rau sam như: rau sam xào tỏi tôm, canh rau sam thịt bằm, nộm rau sam… Đây không chỉ là một loại thực phẩm dùng để chế biến được nhiều loại thức ăn ngon mà đây còn là một vị thuốc có nhiều công dụng. Có thể dùng rau sam ở dạng tươi hoặc phơi khô, dùng dần.

Thông thường, rau sam được thu hái vào mùa hè và mùa thu và chỉ sử dụng loại sam có thân to, đỏ. Tuy nhiên, nếu dùng với mục đích chế biến món ăn, có thể tìm thấy rau quanh năm. Việc giã nát rau với ít muối và đắp trực tiếp vào chỗ bị thương hoặc vắt lấy nước uống thường được áp dụng. Ngoài ra, còn có thể giã nát rồi phơi khô để dùng dần. Khi được sơ chế khô, để giữ được lâu nhất cần đặt rau vào trong các túi kín và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Rau sam là loài thực vật thân cỏ, thuộc loại cây mọng nước với tỷ lệ nước là 93%.Thân cây có màu đỏ tía, bò sát đất, trơn nhẵn và chiều dài trung bình khoảng 20cm.

Lá của cây màu xanh lục trơn bóng, có dạng hình bầu dục và thường không có cuống. Lá rau sam rộng trung bình 11mm và dài khoảng 1 – 2cm. Lá mọc vòng và bao quanh các đóa hoa sam. Hoa thường mọc ở đầu ngọn, không có cuống, nhỏ và có 5 cánh màu vàng. Cây thường ra hoa vào cuối xuân đến giữa mùa thu. Sau nở hoa sẽ tạo quả có hình cầu, bên trong chứa nhiều hạt màu đen bóng.

Rễ rau sam được cấu tạo đặc biệt, gồm có một rễ cái to và nhiều rễ con dạng sợi. Nhờ vậy, loài cây này có thể phát triển kể cả ở những vùng đất cứng, khô hạn và nghèo dinh dưỡng.

Theo nghiên cứu, rau sam là một loại cây chứa rất nhiều thành phần dinh dưỡng hữu ích. Cụ thể, rau có chứa trên 44 hợp chất bao gồm flavonoid, alkaloid, terenoid, acid hữu cơ, vitamin, khoáng chất và các hợp chất khác.. Các loại vitamin và khoáng chất có trong rau như vitamin PP, vitamin B1, vitamin B2, vitamin C, vitamin A, acid folic, choline, sắt, magie, natri, canxi, kali, oxalic… Flavonoid được xem là hợp chất chủ yếu và có nhiều tác dụng sinh học nhất của rau sam.

Y học cổ truyền Trung Quốc xem rau sam là một “vị thuốc trường thọ” với công dụng chữa trị được nhiều bệnh. Đây cũng là một trong những vị thuốc quý được sử dụng nhiều nhất. Với thành phần hóa học đa dạng và có dược tính cao như trên, cây rau sam có tác dụng như sau:

3.1. Tác dụng chống viêm

Nhờ vào tác dụng của chất nhầy, omega 3 và các khoáng chất có ích, rau sam có tác dụng giảm đau, chống viêm hiệu quả. Đặc biệt là giảm đau và các cảm giác khó chịu khác trên đường tiết niệu và tiêu hóa.

3.2. Tác dụng chống oxy hóa

Trong rau sam giàu vitamin C, E, flavonoid, alkaloid, beta-carotene và glutathione giúp chống lại các gốc tự do và ngăn ngừa sự lão hóa.

3.3. Tốt cho da, cơ và xương

Rau sam được biết như loài thực vật giàu chất dinh dưỡng, lượng omega 3 cao… Chính điều này đã giúp nuôi dưỡng da, tóc, móng và khớp.

Không chỉ vậy, hàm lượng canxi cao có trong rau sam giúp hỗ trợ xương chắc khỏe hơn. Ngoài ra, vitamin E và chất glutathione có trong rau sam còn giúp bảo vệ màng tế bào và tránh khỏi các tác nhân gây hại.

3.4. Chống nhiễm trùng

Rau sam có tác dụng diệt được các loại vi khuẩn gây lỵ, thương hàn. Bên cạnh đó, còn có một số bệnh nấm và đặc tính kháng khuẩn rất hiệu quả. Cồn chiết xuất từ dược liệu còn có tác dụng ức chế trực khuẩn E. coli. Ngoài ra, rau sam còn có tác dụng thải trừ độc tố bisphenol A giúp nâng cao thể trạng và tăng cường chức năng miễn dịch.

3.4. Tác dụng trên tim mạch

Omega 3 có tác dụng cải thiện sức khỏe tim mạch rất hiệu quả, điều hòa lưu thông máu và dự phòng rối loạn nhịp tim…

Hàm lượng kali và omega 3 trong rau sam tương đối cao, điều này giúp điều chỉnh cholesterol trong máu, giúp huyết áp được ổn định.

3.4. Hỗ trợ tiêu hóa

Trong rau sam chứa nhiều chất nhầy nên có tác dụng làm dịu đường tiêu hóa, tiết niệu, tránh được các bệnh lý thường gặp. Ngoài ra, rau sam còn được sử dụng để cải thiện tình trạng táo bón, vì hàm lượng chất xơ cao và dự phòng ký sinh trùng đường ruột.

Đặc biệt, rau sam còn được xem như là phương thuốc thiên nhiên giúp cơ thể loại bỏ chất dịch thừa trong cơ thể, bằng cách này có thể giúp bạn giảm cân.

3.5. Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể

Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển nhất và sẵn có nhất, dùng rau sam tươi nấu thành nước uống hoặc lấy nước ép rau sam uống giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể rất tốt.

3.6. Tác dụng hạ đường huyết

Rau sam giúp hạ đường huyết một cách tự nhiên, điều này đã được đề cập trong Dược thư Cổ của Anh Quốc.

Rau sam là một loại thực phẩm và dược phẩm có nhiều công dụng hữu ích đến đời sống và sức khỏe con người. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách sẽ gây ra những hậu quả khôn lường. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng rau sam:

• Rau sam thường được dùng tươi, sắc uống hoặc dùng ngoài da. Nếu dùng rau sam tươi, nên sử dụng 50 – 100g/ ngày.
• Rau sam có tính hàn nên phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên tránh sử dụng, vì có nguy cơ dẫn đến sảy thai hoặc gây ảnh hưởng đến sự phát triển thai nhi.
• Không đun nấu rau sam quá kỹ khi chế biến sẽ khiến rau bị mất đi các chất dinh dưỡng.
• Những người bị tiêu chảy nặng, cấp tính không nên dùng rau sam hoặc nếu có thì nên kết hợp thêm các loại thuốc có vị cay, ấm.
• Trong rau sam có chứa 2 thành phần nitrate và oxalate nên những người có tiền sử bệnh sỏi thận nên tránh sử dụng vì có thể khiến bệnh nặng hơn.
• Khi chế biến rau sam, có 3 thứ tuyệt đối không nên dùng chung với rau sam là: thịt ba ba, rùa và trứng vịt lộn. Nếu dùng chung, nó có thể gây ra ngộ độc, thậm chí nguy hiểm tới tính mạng.

Ngoài công dụng là nguyên liệu thì rau sam còn là một vị thuốc có rất nhiều công dụng chữa bệnh. Để tăng hiệu quả và tránh được các tác dụng phụ thì người dùng cần lưu ý một số cách dùng nêu trên. Tốt nhất là khi sử dụng rau sam điều trị bệnh, bạn nên nhờ sự tư vấn của bác sĩ, lương y có chuyên môn.