Tìm hiểu tổng quan về huyệt Cách Du

Huyệt Cách Du giữ một vai trò quan trọng trong hệ thống huyệt đạo của con người, có tác dụng điều trị nhiều vấn đề sức khỏe toàn thân như cao huyết áp, thiếu máu, thường xuyên đổ mồ hôi,…

Huyệt Cách Du là huyệt đạo nằm phía sau lưng, là huyệt thứ 17 của kinh Bàng Quang, có nguồn gốc từ Thiên Bối Du.

Ý nghĩa của tên gọi Cách Du được Đông Y lý giải như sau:

• Cách: Chỉ bộ phận cơ hoành.
• Du: Hành động đi vào nơi nào đó.

Như vậy, huyệt Cách Du là huyệt đạo nơi có kinh khí đi vào vùng hoành cách mô (hay cơ hoành).

Vị trí huyệt Cách Du nằm ở sau lưng. Bạn cũng có thể tự xác định huyệt Cách Du bằng cách đưa tay ra sau lưng và từ đốt sống lưng D7 – D8 (gai đốt sống thứ 7), dùng tay đo ngang 1.5 thốn. Huyệt này nằm ngang với huyệt Chí Dương và nằm dưới huyệt Tâm Du.

Huyệt Cách Du với xuất xứ từ Thiên Bối Du với các đặc tính như:

• Nằm ở vị trí huyệt đạo 17, thuộc kinh Bàng Quang.
• Là một trong Tứ Hoa Huyệt và Lục Hoa Huyệt.
• Có tác dụng tả khí Dương ở Ngũ Tạng và tán khí Dương ở Thực quản và Cơ hoành (hay Hoành Cách mô).
• Thuộc nhóm huyệt Hội của Huyết.

Huyệt Cách Du được biết đến trong Y Học Cổ Truyền và cả trong Y Học Hiện Đại.

Y Học Hiện đại nhận định vị trí huyệt Cách Du bị tác động bởi một số yếu tố giải phẫu gồm:

• Cơ thang, cơ lưng dài, cơ bán gai của ngực, cơ lưng to, cơ ngang sườn và cơ ngang gai dưới da, sâu bên trong là phổi.
• Huyệt Cách Du có thần kinh vận động cơ là nhánh dây thần kinh từ sọ não XI, nhánh của đám rối cổ, nhánh đám rối cánh tay, nhánh dây thần kinh gian sườn số 7 và nhánh dây sống lưng số 7.
• Vùng da xung quanh huyệt Cách Du chịu ảnh hưởng bởi tiết đoạn thần kinh D7.

Huyệt Cách Du trong Y Học Cổ Truyền có nhiều tác dụng hữu ích khi được tác động đúng cách, điển hình như giúp thư giãn vùng ngực, bổ khí huyết, hóa ứ và lý khí, thanh huyết nhiệt và hòa vị khí. Các tác dụng này đem đến hiệu quả lớn trong nhiều bệnh lý như:

• Chán ăn, thường xuyên ra đổ mồ hôi.
• Thiếu máu, xuất huyết.
• Nôn mửa, cơ thể suy nhược.
• Tình trạng đau nhức, sưng viêm và phù nề.
• Đau lưng, đau dây thần kinh, đau dây chằng,… nhờ lợi ích giãn cơ và giảm áp lực đè nén lên các bộ phận này.

Ứng dụng Y Học Cổ Truyền tác động huyệt Cách Du trị bệnh:

Huyệt Cách Du khi được tác động bằng cách châm cứu hoặc bấm huyệt có thể đem lại kết quả bất ngờ trong cải thiện triệu chứng của một số bệnh lý nhất định.

Huyệt Cách Du trị bệnh đổ nhiều mồ hôi

Thường xuyên đổ mồ hôi dù không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như nhiệt độ, thời tiết hay hoạt động thể chất,… có nguyên nhân chủ yếu từ tình trạng rối loạn bài tiết mồ hôi. Bệnh đổ mồ hôi tuy không gây nguy hiểm nhưng lại đem đến nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sinh hoạt hàng ngày.

Theo Đông Y, hiện tượng đổ nhiều mồ hôi liên quan đến sự suy giảm Tâm âm và vượng động Tâm dương, liên quan đến hai chứng phổ biến:

• Đổ mồ hôi trộm hay Đạo hãn: Đổ mồ hôi khi ngủ.
• Tự hãn: Xảy ra khi chức năng điều hòa sự đóng mở của lỗ chân lông suy giảm bởi dương khí hư, xảy ra bất kể thời gian dù ban ngày hay ban đêm.

Để điều trị đổ mồ hôi, các thầy thuốc Đông Y thường kết hợp châm cứu huyệt Cách Du với huyệt Y Hy và huyệt Phục Lưu.

Trong trường hợp bệnh nhân bị đổ nhiều mồ hôi trên trán khi ăn, có thể tác động châm cứu lên huyệt Nội Đình. Nếu bệnh nhân ra nhiều mồ hôi ở vùng cổ và đầu, tác động thêm huyệt khúc Trạch và huyệt Đại Chùy.

Tác động huyệt Cách Du trị đau dây thần kinh liên sườn

Đau dây thần kinh là triệu chứng rất phổ biến trong nhiều bệnh lý, có nguyên nhân không xác định. Y Học Cổ Truyền nhận định tình trạng đau dây thần kinh liên sườn nằm trong phạm vi của chứng Hiếp thống (đau một bên hoặc cả hai bên mạng sườn), có liên quan mật thiết với bệnh ở Can đởm.

Một số nhóm huyệt đạo sẽ được tác động để trị bệnh này là: Huyệt Cách Du, huyệt Huyết Hải, huyệt Nội Quan và huyệt Dương Lăng Tuyền, trong đó:

• Huyệt Huyết Hải và huyệt Cách Du có tác dụng giảm đau, thúc đẩy lưu thông máu.
• Huyệt Dương Lăng Tuyền có khả năng thông hoạt các kinh qua vùng sườn bị đau, đặc biệt là kinh chính chủ quản Thiếu Dương.

Việc tác động đến huyệt Cách Du đối với đau dây thần kinh liên sườn có hai phương pháp:

• Bấm huyệt và xoa bóp: Thầy thuốc sẽ tiến hành vuốt dọc theo xương sườn, bấm và day ấn các huyệt đạo được đề cập bên trên. Ngoài ra, một số thầy thuốc cũng có thể vuốt dọc các du huyệt trên lưng.
• Châm cứu các huyệt trên, mỗi lần châm giữ 25 – 30 phút, mỗi ngày châm một lần.

Châm cứu huyệt Cách Du trị đau lưng

Đau thắt lưng trong quan điểm của Y Học Cổ Truyền nằm trong nhóm chứng Yêu thống, thuộc phạm vi chứng Tý, có liên quan đến tình trạng tắc nghẽn khí huyết. Nguyên nhân Yêu thống chủ yếu là do các chấn thương tại vùng thắt lưng như hoạt động sai tư thê, thường xuyên khuân vác vật nặng.

Để điều trị đau thắt lưng, thầy thuốc sẽ châm cứu kết hợp nhiều huyệt đạo gồm: huyệt Cách Du, huyệt Tam Âm Giao và huyệt Huyết Hải.

Sau khi xác định được huyệt Cách Du, thầy thuốc sẽ đâm mũi kim về phía cột sống tại vị trí huyệt, kim vào sâu từ 0.5 đến 0.8 thốn, thực hiện từ 3 đến 5 tráng và ôn cứu 5 đến 10 phút. Tuy nhiên, phương pháp này cần người thực hiện phải có kỹ thuật và chuyên môn cao, hạn chế biến chứng có thể xảy ra.

Xoa bóp – bấm huyệt vùng huyệt Cách Du

Đây là phương pháp đơn giản và an toàn, có thể thực hiện bởi bất kỳ ai, miễn là bạn có thể xác định được vị trí huyệt đạo. Khi thực hiện, nên dùng ngón cái để ẩn và day huyệt Cách Du theo chiều kim đồng hồ với một lực mạnh vừa phải.

Sau khi bấm huyệt, bụng sẽ có cảm giác đau. Lúc này, hãy sử dụng khăn chườm nóng đặt tại vị trí đau để cải thiện.

Tóm lại, Huyệt Cách Du có thể được sử dụng theo nhiều cách, kết hợp với nhiều huyệt đạo khác nhau nhằm điều trị các bệnh lý liên quan đến máu, huyết áp, các chứng đau mỏi của cơ thể.

Bài viết tham khảo: dongphuongyphap.com, tapchiyhoccotruyen.com, tapchidongy.org